منظر شهری واقعیتی است عینی که در مشاهده هر فرد از محیط بصری شهر به دیده می آید و در فرآیند تعامل میان حضور انسان در شهر و بر حسب دانش، فرهنگ و تجربه در ذهن ارزش گذاری شده و به ادراک از منظر می انجامد. با عبور از داخل شهر مناظر شهری در دسته ای از آشکارسازی ها به چشم می خورند، این تغییر تدریجی مناظر شهری را دید پی در پی (Serial vision) می گویند. حال با توجه به مقیاس حرکت (پیاده و یا سواره) و سرعت حرکت و نحوه قرارگیری نسبت به فضا، در هر مقطع از زمان، تاثیر متفاوتی از منظر توسط ناظر درک می شود که این بازه های زمانی دید در اصطلاح به سکانس تعبیر می شوند. در هر سکانس مناظر شهری با جزئیات خود به چشم می آیند که همان مولفه های شکل دهنده منظر می باشند. بر اساس مفاهیم بیان شده گوردن کالن ( در کتاب گزیده منظر شهری ) در این رهگذر ما با سه دروازه تحت عناوین حرکت، موقعیت و مضمون برخورد خواهیم کرد.در باب مضمون ویا همان محتوا، اجزاء محتوایی ساختار شهر مانند رنگ، بافت، سبک، ویژگی، سرشناسی و منحصر به فرد بودن مطرح است. و در این میان، بررسی عامل رنگ و تاثیر آن بر نحوه ادراک فرد از هر سکانس مطرح می شود. هم سنجی موفقیت آمیز رنگ ها با یکدیگر یک موضوع عینی است. بنابر این با تجربه در فضا و هارمونی های رنگی متفاوت، اثبات می شود که رنگ ها در یک ترکیب مناسب چگونه می توانند به دریافت مستقل و خوشایندی از هر سکانس بیانجامند.

طرح مساله
در این نوشتار که در چهار بخش تنظیم شده است، سعی بر این است که در بخش اول به تعریفی از مولفه های منظر شهری شامل: عملکرد، الگوی کالبدی و اجزاء مستقر عینی - محتوایی و اشاره ای بر اجزای محتوایی شهر پرداخته شود. در بخش دوم ، مبانی نظری رنگ و نقش رنگ از دیدگاه مهندسان منظر و طراحان شهری ذکر می گردد. و در بخش سوم مولفه های کیفی طراحی شهرها که از مفاهیم بخش دوم استخراج می شوند معرفی می شوند و در بخش چهارم و نهایی این مولفه ها در منظر شهری بررسی شده و راهکار هایی در این زمینه ارائه خواهند شد. روش کار از طریق مشاهدات میدانی صورت گرفته توسط پدید آورنده مقاله و همچنین مقایسه نمونه های مطلوب و نامطلوب داخلی و خارجی صورت گرفته است.

واژگان کلیدی : منظر شهری، سکانس بندی، رنگ، توالی بصری، تنوع.

نتیجه گیری
مطالعه حاضر بیان می دارد که دیاگرام شهر به دو قسمت تقسیم شده است، آنهایی که مربوط به دید پی در پی، اینجا و آنجا می شوند و یا این و آن. بنابر این بخش مهم کار این است که این قسمتها، یعنی عناصر کالبدی و محتوایی منظر را به عنوان یک کل به هم پیوند دهیم. در این میان و در شهر های امروز که احجام بناها و کاربری ها با الگوهای متفاوت و طرح و شکل های ناهماهنگ ایجاد شده اند؛ می توان با بهره گیری از رنگ و با رعایت اصولی که به آن پرداخته می شود، به درک یکپارچه از مناظر شهری با لحاظ نمودن مولفه های کیفی طراحی شهری دست یافت.

نویسنده : نگار قره گزلی بیگی / کارشناس ارشد طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران
*مقاله منتخب همایش ملی منظر شهری