دانش بومی در معماری سنتی جزیره کیش بررسی شد

منظور از دانش بومی آن بخشی از باورها، ارزش‌ها، روش‌ها، ابزار، مهارت ها و آگاهی‌های محلی است که به صورت شفاهی و نسل به نسل منتقل شده و مبتنی بر تجربه است...


ایلنا: جدیدترین پژوهش انجام شده در صدا وسیمای مرکز کیش باعنوان دانش بومی در معماری سنتی جزیره کیش انجام شد.
به گزارش روابط عمومی صدا وسیمای کیش، هدف از انجام تحقیق حاضر، گردآوری و ثبت دانش بومی در معماری سنتی جزیره کیش است. منظور از دانش بومی آن بخشی از باورها، ارزش‌ها، روش‌ها، ابزار، مهارت ها و آگاهی‌های محلی است که به صورت شفاهی و نسل به نسل منتقل شده و مبتنی بر تجربه است. حفظ دانش بومی به عنوان بخشی از میراث فرهنگی، اهمیت دانش بومی در بسترسازی توسعه پایدار و توجه به پتانسیل های گردشگری معماری بومی کیش از جمله مواردی هستند که انجام پژوهش در حوزه دانش بومی معماری سنتی را ضرورت می بخشند.
در راستای درک و شناخت بهتر دانش بومی در معماری سنتی، این پژوهش با محوریت معماری دوره های تاریخی کیش، ویژگی‌های جغرافیایی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و تأثیر آن بر معماری بومی کیش، معرفی محله های بومی نشین و معماری حاکم، مصالح در معماری بومی کیش و چگونگی استفاده از آنها در ساخت بناهای بومی، عناصر تشکیل دهنده واحد مسکونی و ریشه یابی شیوه های بومی در شکل دادن به هر یک از این عناصر، فضاهای درونی واحدهای مسکونی و معماری بناهای عمومی انجام شده است.
روشی که برای بررسی این موضوع مورد استفاده قرار گرفته است، روش پژوهش کیفی است که در آن محورهای بررسی از ابتدا مشخص شده و با تعیین سوالات اولیه، فرایند تحقیق آغاز شده و در این فرایند با گسترده تر شدن دامنه مطالعه، اطلاعات و داده های مورد نیاز گردآوری شده است که داده ها کیفی بوده و در قالب اعداد و ارقام ارائه نشده اند. در این فرایند جهت گردآوری داده ها از دو راهبرد مراجعه به منابع و اسناد موجود و همچنین انجام مطالعه میدانی با استفاده از تکنیک های مصاحبه نیمه سازمان یافته و مشاهده، استفاده شده است.
نتایج تحقیق نشان می دهد که با ارتباط تنگاتنگ بین انسان بومی و شرایط محیطی در جزیره کیش، در طی نسل های متمادی و کنش و واکنش متقابل انسان و طبیعت پیرامون آن یک نوع معماری منحصر به فرد شکل گرفته است که بر مصالح منطقه ای و امکانات طبیعی ساخت در منطقه تکیه دارد، در ضمن این معماری پاسخگوی نیازهای مختلف اقلیمی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بومیان می‌باشد. در معماری بومی کیش، نشانه های روشنی از برخورد خردمندانه بومیان با محدودیت های شرایط اقلیمی دیده می شود.
همچنین این معماری در انطباق کامل با ویژگی های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ساکنان آن شکل گرفته و تکامل یافته است. بومیان در برنامه ریزی و طراحی فضاهای زندگی خود، ملاحظات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را در نظر گرفته اند و به اقتضای این شرایط با توجه به آگاهی و تجاربشان به ایجاد فضاهای مناسب اقدام کرده اند. بومیان کیش با شناخت عمیقی که ریشه در تجربه نسل ها دارد، خاک، سنگ و چوب منطقه خود را می شناسند و از خواص آن آگاهی دارند و نیازهای ساختمانی شان را با بهره برداری هوشمندانه از مواد و مصالح در دسترس برآورده می کنند.
عناصر مختلف تشکیل دهنده واحد مسکونی با توجه به مصالح در دسترس و شرایط محیطی شکل گرفته و با در نظر گرفتن امکانات موجود ضمن آنکه از مقاومت و ایستایی قابل قبول برخوردارند، پاسخگوی نیازهای اقلیمی کیش نیز می باشد.
این مطالعه نشان می دهد که معماران بومی کیش با اصول معماری همساز با اقلیم آشنا بودند و آن را به کار می گرفتند.
مواردی نظیر جهت گیری درست ساختمان برای بهره گیری از بادهای مطلوب و یا کاهش اشعه دریافتی خورشید، استفاده از مصالح مناسب، بهره‌گیری درست از بازشوها، استفاده از رنگ های مناسب در بنا از جمله درس های معماری بومی برای متخصصان معماری است.


منبع: ایلنا