کیفیت زندگی در شهرهای مختلف جهان

راسخون:
با اعلام شاخص هاي «کيفيت زندگي» در بيش از 221 شهر از 194 کشور جهان بهترين و بدترين نقاط جهان براي زندگي در سال 2010 معرفي شدند. موسسه منابع انساني مرسر(Mercer) با انتشار گزارشي از وضعيت استانداردهاي شهرنشيني و کيفيت زندگي، براي ششمين سال پياپي، وين بغداد را به عنوان بهترين و بدترين شهرهاي جهان در سال 2010 برگزيد. وين با کسب 108/6 امتياز و بغداد با 14/7 امتياز همانند سال گذشته صدرنشين و قعرنشين ليست شهرهاي جهان شدند.

در اين گزارش همچنين از دو کشور فرانسه و عراق نيز به عنوان بهترين و بدترين کشورهاي جهان براي زندگي ياد شده است. اما نکته قابل توجه در اين ميان، قرار گرفتن ايران و نيز تهران در انتهاي جداول جهاني «شاخص کيفيت زندگي» است به طوري که از بين 194 کشور جهان، کشور ايران بعد از کشورهايي چون قطر و در پله يکصد وپنجاه جهان قرار گرفته است. بر اساس اين گزارش شهر تهران با کسب 50/4 امتياز جايگاهي بهتر از رتبه 183 در بين 221 شهر جهان نيافت. اين در حالي است که در سال هاي گذشته عمدتا رتبه تهران 176و 177 جهان بوده و امتياز تهران نيز هرگز از 52/8 کاهش نيافته بود اما با بدتر شدن استانداردهاي محيطي و شهرنشيني در تهران در چند سال اخير هم اکنون تهران با هفت پله تنزل در جداول جهاني، مي رود تا خود را به بدترين شهرهاي جهان نزديک تر کند!

در گزارش اخير موسسه بين المللي منابع انساني مرسر، وين، زوريخ و ژنو همچون سال هاي گذشته به صدرنشيني خود در جدول بهترين شهرهاي جهان ادامه دادند و بغداد نيز کماکان در انتهاي جداول جهاني باقي ماند. در اين گزارش همچنين ونکوور (کانادا) و اوکلند( نيوزيلند) در جايگاه چهارم، دوسلدورف، فرانکفورت، مونيخ ، برن (سوئيس) و سيدني نيز به ترتيب در پله هاي ششم تا دهم بهترين شهرهاي جهان قرار گرفتند.
موسسه مرسر هر ساله با در نظر گرفتن 39 شاخص به ارزيابي وضعيت زندگي در شهرهاي جهان مي پردازد و امسال نيز 450 شهر را براي بررسي وضعيت انتخاب کرد اما به دليل برخي نقايص و کاستي هاي موجود در اطلاعات جمع آوري شده از شهرها، نهايتاً 221 شهر مورد ارزيابي کارشناسان اين موسسه بين المللي قرار گرفت. فاکتورهاي زيست محيطي، اقتصادي، اجتماعي، سياسي، بهداشت، امنيتي، آموزش و پرورش، حمل و نقل، مسکن و ديگر خدمات شهري (همچون مراکز تفريحي، سالن هاي سينما، تئاتر و...) مهم ترين معيارهايي است که چنانچه در ساختار مديريت شهرها به درستي به آن پرداخته شود، مي تواند شهري سالم و با کيفيت را براي زندگي شهروندان فراهم سازد.
رده بندي شهرهاي جهان از نظر کيفيت زندگي نه تنها بيانگر وضعيت استانداردهاي حاکم بر شهر براي انتخاب شهروندان است بلکه به دولت ها و شرکت هاي چند مليتي نيز در ايجاد شعبات شرکت هاي جديد و سرمايه گذاري در محيط امن کمک مي کند بنابراين طبيعي است چنانچه شهري فرضي از نظر امنيت، حملات تروريستي و مسائل سياسي در نوعي بي ثباتي به سر ببرد، غالباً از سوي شرکت ها و سرمايه گذاران کمتر مورد توجه قرار مي گيرد و سرمايه گذاران تمايلي براي هدايت سرمايه خود به آن شهرها ندارند و همين امر مي تواند در يک تصوير کلي، به بروز برخي بحران هاي اقتصادي و اجتماعي همچون بيکاري و کمبود فرصت هاي شغلي در آن شهرها بينجامد.

اروپا صدر نشين

طبق ارزيابي موسسه مرسر، شهرهاي کانادا، اروپا واستراليا کماکان بهترين و با کيفيت ترين شهرهاي جهان از نظر کيفيت زندگي محسوب مي شوند. در بين شهرهاي امريکا نيز ، هانولولو، سانفرانسيسکو و بوستون به ترتيب با قرار گرفتن در پله 31، 32 و 33 جدول و دالاس در جايگاه شصت ويکم شهرهاي جهان، بالاترين و پايين ترين امتياز را در بين شهرهاي آمريکايي از آن خود کردند. لندن نيز همچنان در موقعيت 39 جدول باقي مانده است.

سنگاپور صدرنشين آسيا

دربين شهرهاي آسيايي نيز سنگاپور با کسب 103/5 امتياز نخستين شهر آسيايي است که با شش درجه ارتقا نسبت به سال گذشته در رتبه 28 جهاني قرار مي گيرد و بعد از آن شهرهاي ژاپن همچون توکيو در جايگاه 40، يوکوهاما و کوبه مشترکا در جايگاه 41 و اوزاکا در جايگاه 51 جدول با کيفيت ترين شهرهاي جهان در سال 2010 قرار گرفتند و شهر بزرگ شانگهاي با 30 ميليون نفر جمعيت در چين نيز با 30 پله ارتقا نسبت به سال 2006 در سال 2007 در رتبه 103 و هم اکنون بعد از گذشت سه سال رتبه 98 را به خود اختصاص داده است. کوالالامپور پايتخت مالزي پايتخت مالزي نيز در پله 74 جهان قرار گرفته است. استانبول در ترکيه نيز با 9 پله ارتقا در رتبه 112 قرار گرفت. اما در بين کشورهاي منطقه خاورميانه نيز عنوان بهترين شهرها براي زندگي به دوبي و ابوظبي رسده که در جايگاه 75 و 83 جهان قرار دارند اين در حالي است که دوبي پيش از اين در جايگاه 88 جهان قرار داشت.

جايگاه پايين تهران در جداول جهاني

تهران يکي از 15 شهر بزرگ جهان و بزرگ ترين شهر ايران است که نزديک به 20 درصد جمعيت ايران و 70 درصد امکانات موجود را به خود اختصاص داده، اما متاسفانه در جداول جهاني هر سال تنزل مي کند به طوري که هم اکنون با نزول خود به قعر جداول رتبه 183 را در بين شهرهاي جهان به خود اختصاص داده است. اين در حالي است که در رده بندي شهرهاي جهان از نظر کيفيت زندگي در سال 2010 ميلادي، شهرهايي همچون اسلام آباد پاکستان (179)، لاهور(181)، جده عربستان (159)، رياض (158)، کوالالامپور مالزي(74)، بمبئي (144) ولوزاک زامبيا (138)، همچنان در جايگاه بهتري در مقايسه با تهران قرار دارند و حتي در بين شهرهاي خاورميانه نيز باز هم کويت (کويت)، عمان (اردن)، بحرين (منامه)، دوحه، قطر و دوبي به ترتيب با کسب رتبه 122، 123، 110، 111 و75 با اختلافي فاحش بالاتر از تهران قرارگرفتند. تمامي اين شهرها نسبت به سال هاي گذشته در وضعيت بهتري قرارگرفتند حال آنکه وضعيت تهران از نظر اين رتبه بندي به مراتب بدتر شده است. درحقيقت آنچه از ديدگاه موسسه منابع جهاني مرسر مي تواند شهرها را به يک شهر سالم و قابل زيست و با کيفيت براي زندگي تبديل کند، برخورداري از بالاترين استانداردهاي شهري است.
بهره مندي ساکنان يک شهر از آب سالم، برق، تلفن، فراواني حمل و نقل عمومي، تراکم پايين ترافيک، فضاهاي مناسب خدماتي همچون رستوران ها، تئاتر، سينما، سالن هاي ورزشي، فضاي سبز مناسب، پارک ها، جنگل هاي شهري، مدارس و دانشگاه ها با استانداردهاي بالاي آموزشي و... از جمله اين استانداردهاست. در عين حال بهداشت، محيط زيست و امنيت در شهرها همچنان از اولويت خاصي برخوردار است. موسسه مرسر در گزارش خود مي افزايد: شهر ايده آل و سالم علاوه بر بهره مندي از محيط زيست مطلوب و طبيعي همچون وضعيت اقليمي مناسب و پايين بودن نرخ بلاياي طبيعي، بايد از نظر وضعيت سيستم فاضلاب، دفع پسماندها و بازيافت و شاخص هاي پاکي هوا نيز در وضعيت مناسبي باشد. آلودگي هوا، فقدان شبکه فاضلاب، دفع نامناسب پسماندها و فقدان بازيافت زباله هاي شهري مي تواند با افزايش بيماري هاي عفوني و... بهداشت و سلامت افراد را در مخاطره قرار دهد. همچنين وجود بيمارستان ها و مراکز درماني و خدمات مناسب درماني به نسبت جمعيت ساکن در هر شهر از شاخص هاي يک شهر با کيفيت است. بهره مندي ساکنان شهر از مسکن مناسب و ارزان، سرويس هاي خدمات و تعمير لوازم منزل و... نيز يکي از فاکتورهاي مورد نظر در يک شهر ايده آل است. در عين حال مسائل سياسي، اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي نيز از اولويت هاي يک شهر با کيفيت براي زندگي است. آزادي هاي فردي و دستيابي آزاد به اطلاعات از طريق مطبوعات، سرويس هاي بانکداري و مقررات مبادلات ارزي، ثبات وضعيت سياسي، نرخ پايين جرم زايي و بالاخره اجراي قانون در شهرها مي تواند در بهبود استانداردهاي شهرنشيني بسيار موثر واقع شود.
در شهري چون فرانکفورت مسوولان شهري و دولتي بيش از 11 سال است که در انتظار کسب موافقت مردم براي قطع 30 اصله درخت کهنسال به منظور توسعه فرودگاه فرانکفورت هستند اما در شهري چون تهران با 10، 12 ميليون نفر جمعيت و آلودگي بالاي هوا همه روزه از ميزان فضاهاي سبز شهري و پارک هاي جنگلي کم مي شود و مسوولان شهري نيز به جاي آنکه خود حافظ همين اندک درختان باقيمانده باشند همه روزه درختان شهري وپارک ها را به بهانه هاي گوناگون اعم از تعرض معابر، احداث خطوط بي آرتي، موزائيک کردن معابر، ساختمان سازي هاي شهرداري، بالا بردن سطح زير کشت چمن، برف روبي با نمک و ده ها و ده ها بهانه ديگر خشکانده و نابود مي کنند. در شهري چون ونکوور که چهارمين شهر ايده آل دنياست، حفاظت از محيط زيست طبيعي شهر و پيرامون آن چنان جدي تلقي مي شود که قوانين سختي حتي براي کشتن خرس هاي گريزلي و تخريب جنگل هاي شهري وضع شده است. در اين شهر گوزن هاي شمالي و خرس ها به راحتي در شهر تردد مي کنند و قوانين موجود اجازه نمي دهد حتي کوچک ترين آسيبي از سوي ساکنان شهر به آنها وارد شود. اما در تهران در قلب پارک ملي سرخه حصار و خجير که نخستين و قديمي ترين منطقه حفاظت شده دنياست حيات وحش به راحتي به تاراج مي رود، جنگل و تپه ها و اراضي کوهستاني صاف مي شود تا منازل مسکوني اعضاي تعاوتي وزارت جهاد کشاوري بنا شود، خط لوله آب و گاز و نفت و جاده احداث شود!
امروزه در بسياري از شهرهاي اروپايي که جزء 30 شهر برگزيده دنيا هستند همچون ژنو، مونيخ، کپنهاگ، اسلو، برلين و... بيش از 70 درصد زباله ها بازيافت و تقريباً تمامي زباله هاي شهري از مبدا تفکيک مي شود اما در تهران تنها پنج درصد بازيافت زباله صورت مي گيرد و پديده اي به نام تفکيک زباله عملا ًوجود ندارد و در نتيجه هر ساله ميليون ها تن زباله در مرکز دفن زباله کهريزک دفن مي شود. آمارهاي سازمان محيط زيست نشان مي دهد هر ساله بيش از 11 ميليون تن مواد آلاينده از طريق منابع ثابت و متحرک وارد هواي شهر تهران مي شود و از اين رو افزايش روز افزون آلاينده هاي هوا هر ساله موجب کاهش طول عمر 990 نفر تهراني و مرگ ومير 12 تا 14 هزار نفر ساکنان اين شهر مي شود به عبارت بهتر هر ساله نزديک به 11 ميليون تن آلاينده در ريه مردم اين شهر رسوب مي کند.

بهترين جاي جهان براي زندگي کجاست

موسسه مرسر اين مکان را فرانسه معرفي مي کند؛ کشوري که به لحاظ شاخص هاي زيست محيطي، اقتصادي، بهداشت، رفاه و فرهنگ اجتماعي، زيرساخت هاي عمراني، آزادي، امنيت، وضعيت اقليمي و.... در حال حاضر صدرنشين کشورهاي جهان است. طبيعت زيبا، سواحل صخره اي منحصر به فرد، و نيز سواحل آفتابي جنوب فرانسه در کنار چشم اندازهاي بي بديل مزارع و کشتزارهاي گل لاوندر که در توليد بهترين محصولات آرايشي و بهداشتب دنيا کاربرد دارد و نيز بزرگ ترين و معروف ترين موزه ها، گالري ها، برندهاي لباس در مجموع فرانسه را به جذاب ترين نقطه جهان براي توريست ها تبديل کرده، به نحوي که در بين 10 کشور برتر دنيا در جلب توريست، کشور فرانسه با پذيرش سالانه 76 ميليون گردشگر در رده نخست قرار دارد. در جدول شاخص هاي کيفيت زندگي در کشورهاي جهان، بعد از فرانسه به ترتيب کشورهاي استراليا، سوئيس،آلمان، نيوزيلند، لوکزامبورگ، ايالات متحده، بلژيک، کانادا و ايتاليا به ترتيب عناوين دوم تا دهم را به خود اختصاص دادند. در اين ميان برترين کشور آسيايي ژاپن بوده که در جايگاه 40 جدول قرار دارد و بالاخره آنچه در اين ميان نگران کننده به نظر مي رسد افت کيفيت زندگي در ايران و حتي پايتخت متعاقب افت شاخص هاي زيست محيطي و اقتصادي است. وقتي تنها خسارت ساليانه آلودگي هوا در ايران، 14 هزار و420 ميليارد ريال معادل 1/6 درصد از توليد ناخالص داخلي مي شود، وقتي رتبه ايران در پاکي هوا در بين 133 کشور 117 است، وقتي تنها بيماري هاي ناشي از آلودگي هوا سالانه 260 ميليون دلار به اقتصاد ملي خسارت وارد مي سازد. وقتي اعلام مي شود که خسارت آلودگي هوا در ايران 26 برابر سوئد و فرانسه است پس بايد انتظار روزي را داشته باشيم که به قعر جدوال جهاني سقوط کنيم و اين تازه مربوط به افت شاخص هاي بهداشتي و زيست محيطي است که اگر به اين افزايش تورم، صعود ناگهاني قيمت مسکن، بيکاري و... را هم اضافه کنيم، مي توان به راحتي دريافت که چرا شاخص هاي کيفيت زندگي در ايران دچار افت شده است.