۱۳۹۱-۳-۲۷، ۰۴:۰۳ عصر
قدیمی‌ترین نقش‌برجسته جهان رو به نابودی است
بزرگ‌ترین نقش برجسته دو شهرستان ممسنی و رستم به‌نام نقش برجسته كورنگون یا كورنگان عیلامی در شرف نابودی است.
بزرگ‌ترین نقش برجسته دو شهرستان ممسنی و رستم به‌نام نقش برجسته كورنگون یا كورنگان عیلامی در شرف نابودی است.
این نقوش به فاصله 10كیلومتری جنوب‌غربی شهر مصیری مركز رستم و جنوب روستای سه‌تلون بر فراز یك پرتگاه مشرف به رودخانه فهلیان واقع شده است.
نقش برجسته كورنگون در سال 1303 به‌وسیله پروفسور ارنست هرتسفلد آلمانی مورد كاوش علمی باستان‌شناسی قرار گرفت و قدمت تاریخی آن به 2400 سال پیش از میلاد مسیح یعنی یك هزاره پیش از ورود آریایی‌های به فلات ایران برآورد شد.
تصویر حجاری‌شده بر صفحه كوه كورنگون عبارت است از یك جفت الاه و الاهه كه اطراف آنها را صف‌های پرستش كنندگان احاطه كرده است. الاه و الاهه با كلاه‌های شاخ‌دار خود روی تختی از چنبره مار نشسته و ظاهرا پرستش مار در ایران و هند قدیم قبل از پیدایش آرین‌ها معمول بوده است. نقش برجسته كورنگون عیلامی كاملا بومی است و بعضی از جزییات آن اصل سومری (دولت سومریان در سه هزار سال پیش از میلاد) را نشان می‌دهد.
مثلا تاجی كه بر سر الاه و الاهه نقش شده با شاخ‌های منفصل از یكدیگر، در دوران سومر قبل از دوره آكاد (طایفه‌ای از بنی‌سام كه حدود سه هزار سال قبل از میلاد در كلده سفلی زندگی می‌كردند) فراوان دیده شده است. الاه در دست خود ظرفی گرفته كه پر از آب حیات بوده و به سوی صف‌های پرستش‌كنندگان خود روان كرده است.
پرستش كنندگان این نقش برجسته بیش از 40 نفر بوده كه تعدادی از آنها در دوران‌های گذشته به وسیله عوامل طبیعی به ته دره سقوط كرده و احتمالا به درون رودخانه فهلیان كه مشرف به نقش برجسته است، فرو افتاده‌اند، یا زیر خروارهای شن و ماسه رودخانه مدفون شده یا آب رودخانه آنها را با خود برده و معدوم كرده است.
تاكنون نسخه‌ای همانند نقش برجسته كورنگون نه در بین‌النهرین و نه در نقاط باستانی جهان باستان پیدا نشده است. تقریبا یك نمونه یا نسخه‌ای ثانی از نقش برجسته كورنگون شهرستان رستم در نقش رستم نزدیك تخت‌جمشید مدفن شاهان هخامنشی دیده می‌شود كه تا نیمه دوم قرن سوم میلادی پابرجا بوده ولی بعدا آن را محو و صورت بهرام دوم را بر آن نقر و تعبیه می‌‌كنند. جزیی از این اثر محوشده كه در گوشه راست تصویر نقش رستم دیده می‌شود هنوز چنبره مارها و دو الاهه با لباس سومری روی تخت نمایان است و همچنین یك نقش زن شبیه زن‌های موجود در نقش برجسته كورنگون شهرستان رستم به عین دیده می‌شود كه كاملا سالم و دست‌نخورده است.
بنابراین این نقش باید در زمانی نزدیك به حجاری كورنگون عیلامی شهرستان رستم تعبیه شده باشد یعنی حدود 2400 سال قبل از میلاد. به هرحال نقش برجسته كورنگون یك عبادتگاه مهم عیلامی در شهرستان رستم بوده است و این نقش ثابت می‌كند كه نفوذ و تمدن عیلام در آن زمان تا حدود شهرستان‌های ممسنی، رستم، مرودشت و پرسپولیس توسعه داشته است.
هرتسفلد در سال 1303 یك دیوار آجری در منطقه تل اسپید شهرستان رستم كشف كرد كه نام پادشاه عیلامی (شتروك نهونته) بر آن كتیبه شده بود و متعلق به 1200 سال قبل از میلاد بوده است.
این كتیبه با خط عیلامی در موزه ایران باستان مضبوط است. در ادامه این گفتار باید متذكر شویم كه گور دخمه دوطبقه‌ای داو دختر (دی و دوور) شهرستان رستم كه مربوط به 650سال پیش از میلاد است و همچنین نقش برجسته بهرام دوم ساسانی در منطقه سراب بهرام و معبد شیرین و فرهاد در منطقه جوزار جاوید بكش و كتیبه و گور دخمه فهلیان از توابع شهرستان ممسنی هم به علت بی‌توجهی در شرف نابودی است.
اثر ارزنده گور دخمه دوطبقه‌ای داو دختر (مادر و دختر) شهرستان رستم فارس كه بر تمامی گور دخمه‌های هخامنشی و غیر رجحان دارد، تاكنون نه در جهت مرمت آن و نه یك تحقیق عالمانه درباره آن صورت نگرفته است. این اثرهای ارزشمند كه می‌توانند سیل گردشگران داخلی و خارجی را به‌سوی خود جلب كنند و جای طلای سیاه (نفت) را بگیرند و در تولیدات ناخالص ملی از نظر گردشگری سهم بسزایی را ایفا كنند، چرا مورد كم‌توجهی و بی‌مهری مسوولان ذی‌ربط و ذی‌صلاح میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری قرار می‌گیرند و حق آنها نادیده گرفته می‌شود؟
بودجه‌های كلان و هنگفتی كه همه‌ساله برای میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ما تخصیص داده می‌شود، چرا سهمی از آنها در امر مرمت، بازسازی، محوطه‌سازی، فنس‌كشی برپایی سایبان روی اثرهای ارزنده این دو شهرستان (ممسنی و رستم)، كاوش علمی آنها و در آخر بسترسازی جهت جلب توریست و گردشگر به كار گرفته نمی‌شود؟
از مقامات ذی‌صلاح سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری كشور مخصوصا فارس خواهانیم كه توجه خود را به حمایت و مرمت آثار تاریخی ارزنده دو شهرستان ممسنی و رستم معطوف كنند و نگذارند این بسترهای پایدار و ارزنده كه شهرت جهانی دارند به حال خود رها و در عصر ما معدوم و نابود شوند. بر ماست كه این بسترهای ارزشمند را برای نسل‌های آینده حفاظت، مرمت، بازسازی كنیم و پاس داریم تا آیندگان از وجود آنها استفاده بهینه را ببرند و به ما درود فرستند.
باستان‌شناس و مدیر سابق میراث فرهنگی ممسنی
این نقوش به فاصله 10كیلومتری جنوب‌غربی شهر مصیری مركز رستم و جنوب روستای سه‌تلون بر فراز یك پرتگاه مشرف به رودخانه فهلیان واقع شده است.
نقش برجسته كورنگون در سال 1303 به‌وسیله پروفسور ارنست هرتسفلد آلمانی مورد كاوش علمی باستان‌شناسی قرار گرفت و قدمت تاریخی آن به 2400 سال پیش از میلاد مسیح یعنی یك هزاره پیش از ورود آریایی‌های به فلات ایران برآورد شد.
تصویر حجاری‌شده بر صفحه كوه كورنگون عبارت است از یك جفت الاه و الاهه كه اطراف آنها را صف‌های پرستش كنندگان احاطه كرده است. الاه و الاهه با كلاه‌های شاخ‌دار خود روی تختی از چنبره مار نشسته و ظاهرا پرستش مار در ایران و هند قدیم قبل از پیدایش آرین‌ها معمول بوده است. نقش برجسته كورنگون عیلامی كاملا بومی است و بعضی از جزییات آن اصل سومری (دولت سومریان در سه هزار سال پیش از میلاد) را نشان می‌دهد.
مثلا تاجی كه بر سر الاه و الاهه نقش شده با شاخ‌های منفصل از یكدیگر، در دوران سومر قبل از دوره آكاد (طایفه‌ای از بنی‌سام كه حدود سه هزار سال قبل از میلاد در كلده سفلی زندگی می‌كردند) فراوان دیده شده است. الاه در دست خود ظرفی گرفته كه پر از آب حیات بوده و به سوی صف‌های پرستش‌كنندگان خود روان كرده است.
پرستش كنندگان این نقش برجسته بیش از 40 نفر بوده كه تعدادی از آنها در دوران‌های گذشته به وسیله عوامل طبیعی به ته دره سقوط كرده و احتمالا به درون رودخانه فهلیان كه مشرف به نقش برجسته است، فرو افتاده‌اند، یا زیر خروارهای شن و ماسه رودخانه مدفون شده یا آب رودخانه آنها را با خود برده و معدوم كرده است.
تاكنون نسخه‌ای همانند نقش برجسته كورنگون نه در بین‌النهرین و نه در نقاط باستانی جهان باستان پیدا نشده است. تقریبا یك نمونه یا نسخه‌ای ثانی از نقش برجسته كورنگون شهرستان رستم در نقش رستم نزدیك تخت‌جمشید مدفن شاهان هخامنشی دیده می‌شود كه تا نیمه دوم قرن سوم میلادی پابرجا بوده ولی بعدا آن را محو و صورت بهرام دوم را بر آن نقر و تعبیه می‌‌كنند. جزیی از این اثر محوشده كه در گوشه راست تصویر نقش رستم دیده می‌شود هنوز چنبره مارها و دو الاهه با لباس سومری روی تخت نمایان است و همچنین یك نقش زن شبیه زن‌های موجود در نقش برجسته كورنگون شهرستان رستم به عین دیده می‌شود كه كاملا سالم و دست‌نخورده است.
بنابراین این نقش باید در زمانی نزدیك به حجاری كورنگون عیلامی شهرستان رستم تعبیه شده باشد یعنی حدود 2400 سال قبل از میلاد. به هرحال نقش برجسته كورنگون یك عبادتگاه مهم عیلامی در شهرستان رستم بوده است و این نقش ثابت می‌كند كه نفوذ و تمدن عیلام در آن زمان تا حدود شهرستان‌های ممسنی، رستم، مرودشت و پرسپولیس توسعه داشته است.
هرتسفلد در سال 1303 یك دیوار آجری در منطقه تل اسپید شهرستان رستم كشف كرد كه نام پادشاه عیلامی (شتروك نهونته) بر آن كتیبه شده بود و متعلق به 1200 سال قبل از میلاد بوده است.
این كتیبه با خط عیلامی در موزه ایران باستان مضبوط است. در ادامه این گفتار باید متذكر شویم كه گور دخمه دوطبقه‌ای داو دختر (دی و دوور) شهرستان رستم كه مربوط به 650سال پیش از میلاد است و همچنین نقش برجسته بهرام دوم ساسانی در منطقه سراب بهرام و معبد شیرین و فرهاد در منطقه جوزار جاوید بكش و كتیبه و گور دخمه فهلیان از توابع شهرستان ممسنی هم به علت بی‌توجهی در شرف نابودی است.
اثر ارزنده گور دخمه دوطبقه‌ای داو دختر (مادر و دختر) شهرستان رستم فارس كه بر تمامی گور دخمه‌های هخامنشی و غیر رجحان دارد، تاكنون نه در جهت مرمت آن و نه یك تحقیق عالمانه درباره آن صورت نگرفته است. این اثرهای ارزشمند كه می‌توانند سیل گردشگران داخلی و خارجی را به‌سوی خود جلب كنند و جای طلای سیاه (نفت) را بگیرند و در تولیدات ناخالص ملی از نظر گردشگری سهم بسزایی را ایفا كنند، چرا مورد كم‌توجهی و بی‌مهری مسوولان ذی‌ربط و ذی‌صلاح میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری قرار می‌گیرند و حق آنها نادیده گرفته می‌شود؟
بودجه‌های كلان و هنگفتی كه همه‌ساله برای میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ما تخصیص داده می‌شود، چرا سهمی از آنها در امر مرمت، بازسازی، محوطه‌سازی، فنس‌كشی برپایی سایبان روی اثرهای ارزنده این دو شهرستان (ممسنی و رستم)، كاوش علمی آنها و در آخر بسترسازی جهت جلب توریست و گردشگر به كار گرفته نمی‌شود؟
از مقامات ذی‌صلاح سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری كشور مخصوصا فارس خواهانیم كه توجه خود را به حمایت و مرمت آثار تاریخی ارزنده دو شهرستان ممسنی و رستم معطوف كنند و نگذارند این بسترهای پایدار و ارزنده كه شهرت جهانی دارند به حال خود رها و در عصر ما معدوم و نابود شوند. بر ماست كه این بسترهای ارزشمند را برای نسل‌های آینده حفاظت، مرمت، بازسازی كنیم و پاس داریم تا آیندگان از وجود آنها استفاده بهینه را ببرند و به ما درود فرستند.
باستان‌شناس و مدیر سابق میراث فرهنگی ممسنی
