انسانشناسی معماری

تعریف انسان شناسی از مفهوم معماری

در این تعریف با توجه به ساخت آشیانه های میمونها و تاثیری که بر انسان داشته است، مسئلۀ ساختن دیگر، نه با جنبۀ زیبایی شناختی، که با مسئلۀ انسان مربوط می گردد.

فرض بسیار مهم مسئلۀ فضا است. یعنی ساختن در واقع ساختدار کردن فضایی است که انسان در آن می زید. این به این معنا است که انسان فضا را نظم می بخشد تا در این فضایی که میرود یا می ایستد، نظم بپذیرد و این نظم هنگام پذیرش دیگر امور واقعی نیز تولید می شود و با آن ها کار می کند.

سودر (Soeder ) در پژوهش خود در زمینۀ خاستگاه معماری مدیترانه به این نتیجه می رسد که خانه ها و کلبه های این منطقه الگو از بدن انسان دارند و مکمل حرکت عمودی انسانند. در این پژوهش سودر نشان می دهد که معماری پیش از تاریخ بسیار غنی تر از آن است که ما فکر می کنیم. او با این کار معماری را به عنوان پرسش پژوهش فرهنگی مطرح می کند.

[b]

[/b]

در هر حال آغاز معماری مسئله ای است که نه تنها معماران را بلکه دین شناسان و هنرمندان را به خود مشغول کرده است.

هربرت رید (H. Read) در کتاب خود Icon and Idea به این نتیجه رسیده است که ساختن پیش از ایده بوده است. او بر این باور است که هنر مهمترین ابزار برای تکامل خودآگاهی بشر بوده و هنوز هم هست. برای او هنر روندی طولانی است که در آن شناخت واقعیت نه به عنوان یک امر تام یا پدیدهای کلی مطرح بوده، بلکه بیشتر متشکل از شناخت تکه تکه از چیزهایی است که در تجربۀ بشر اهمیت داشتهاند. بنا بر رید تطور دین با تطور پذیرش فضا مربوط است که در معماری پدیدار می شود. فضا شرط دین است. به محض آن که فضا نه به عنوان محل اجتماع در یک مکان در نظر گرفته شود (آنگونه که در دوران دیرینه سنگی است)، بلکه به عنوان چیزی در خودش، یعنی فضای خالی بیکرانه، راه دین باز می گردد.

رید معتقد است که چنین حس یا دریافت فضایی از طریق معماری ایجاد شده است. این تطور متعالی بسیار سریع، با ایجاد گنبد و تاق پیوند خورده است (همو، ص.110). نمادپردازی گنبد بنا بر رید در آسیای صغیر شکل گرفت، تحول یافت و از آنجا در کل شرق گسترش یافت. به نظر او این تصور بازماندۀ فرهنگ مسیحی نیست بلکه بازماندۀ زمانهای بسیار کهن است که در آن نخستین تاقها به صورت سادۀ گرد ساخته شده است. اما رید به نظریۀ بسیار جالبی می رسد و آن اینکه نماد اساسا از آسمان به زمین نازل شد زیرا باران، رعد و برق و ستارگان و ... همه از سقف آسمانند.

انسان آسمان را به سان پوششی محکم در نظر گرفت که انسان و زمین را در بر گرفته است. این تصور در بین ملل بسیاری دیده میشود. ولی آیا در اصل باید آسمان را یک سقف چادر بزرگ دانست و یا این که سقف سکونتگاه را یک آسمان کوچک؟ پرسشی که به گمان او به این پاسخ می رسد: هر سقفی که انسان ساخته از کاه یا چوب یا رس، نماد آسمان افراشته در بالا است. با این همه شکل ابتدایی آن برای کل مجموعۀ نمادگرایی دینی بسنده نیست، و در نظم بعدی است که کم کم به نمایش گذارده می شود.

به نظر او کلبه در آغاز تطور روحانی انسان را شکل می دهد. پیش از واژه، تصویر بود. با این عبارت منظور رید این است که نخستین کوششهای انسان که به دست ما رسیده است به منظور تعریف واقعیت، کوشش های نقاشی اوست بر دیوارهای غارها و صخره ها. او این هنر را هنر خطی می شناسد. هنوز ترکیبی وجود ندارد تنها با محورهای عمودی و افقی کار می شود و فقط بر روی تقسیم ابتدایی فضا. انسان ها در به تصویر کشیدن خطرات شکار جانوران وحشی این جانوران را در خون و گوشت نشان داده اند و همین شکل گیری آیین و جادوی آغازین است.

[b]انسان شناسان در پی اینند که فرهنگ مادی بشر را نه تاریخی که سیستماتیک بررسی کنند.

[/b]